લંડનઃ બ્રહ્માંડ, અવકાશ અનેક રહસ્યોથી ભરેલું છે. અહીં ગ્રહ તારાઓ માનવી માટે હંમેશથી કૂતૂહલ અને અભ્યાસનો વિષય રહ્યા છે. અવકાશ વિજ્ઞાનની આટલી પ્રગતિ છતાં બ્રહ્માંડના રહસ્યોને સંપૂર્ણપણે ઉજાગર કરી શકાયા નથી. હજી નીત નવીન શોધ થતી રહે છે. ખગોળ વિજ્ઞાનીઓ સમયાંતરે નવા ગ્રહો, તારાઓની શોધ કરતાં રહે છે. હવે અવકાશમાં પૃથ્વી કરતાં વધુ સારો ગ્રહ મળી આવ્યો છે. એવો દાવો કરવામાં આવે છે કે આ સુપર અર્થ પૃથ્વી કરતાં જીવન માટે વધુ અનુકૂળ છે. સુપર અર્થના વાતાવરણમાં હાઇડ્રોજન અથવા હિલીયમ વિપુલ પ્રમાણમાં છે, જે આ ગ્રહને આપણા પોતાના ગ્રહ કરતાં જીવન માટે વધુ રહેવા યોગ્ય બનાવે છે.

અભ્યાસો સૂચવે છે કે પૃથ્વીથી ખૂબ જ અલગ ગ્રહો પર પ્રવાહી પાણી અબજો વર્ષો સુધી અસ્તિત્વ ધરાવે છે. તેઓ તેમના પ્રારંભિક ઇતિહાસમાં પૃથ્વી જેવા સમૃદ્ધ હાઇડ્રોજન અથવા હિલીયમનું વાતાવરણ ધરાવે છે. પ્રવાહી પાણીની હાજરી ‘જીવન માટે અનુકૂળ’ છે, તેથી આ ગ્રહો કદાચ 8 અબજ વર્ષો સુધી રહેવા યોગ્ય પરિસ્થિતિઓ અને રહેઠાણો પ્રદાન કરી શકે છે. સંશોધકો કહે છે કે ખડકાળ એક્ઝોપ્લેનેટની સપાટીઓ હાઇડ્રોજન અને હિલીયમથી પ્રભાવિત વાતાવરણમાં પ્રવાહી પાણીને હોસ્ટ કરવા માટે પૂરતી ગરમ હોય છે. નવા અભ્યાસનું નેતૃત્વ સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડની યુનિવર્સિટી ઑફ ઝ્યુરિચના સંશોધકો દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે અને તે આજે નેચર એસ્ટ્રોનોમી જર્નલમાં પ્રકાશિત થયું છે.

સંશોધકો કહે છે કે આ ગ્રહો સંભવતઃ ‘આપણા ઘરના ગ્રહ જેવા બહુ ઓછા છે’ અને સજીવોને હોસ્ટ કરી શકે છે. લેખકો કહે છે, ‘આ ગ્રહ પરનું જીવન પૃથ્વી પરના મોટાભાગના જીવન કરતાં ખૂબ જ અલગ પરિસ્થિતિઓમાં હશે. અબજો વર્ષો પહેલા, પ્રારંભિક બ્રહ્માંડમાં ફક્ત હાઇડ્રોજન અને હિલીયમ હતા, જે આપણા સૂર્ય જેવા યુવાન તારાઓની આસપાસ ગ્રહ-રચના સામગ્રીમાં સહેલાઈથી ઉપલબ્ધ વાયુઓ હતા. તેથી, તમામ ગ્રહોએ વાતાવરણની રચના કરી, જે પૃથ્વી સહિત આ બે તત્વો દ્વારા પ્રભુત્વ ધરાવે છે.
“જ્યારે ગ્રહ સૌપ્રથમ વાયુ અને ધૂળના બ્રહ્માંડમાંથી રચાયો, ત્યારે તેણે મોટે ભાગે હાઇડ્રોજન અને હિલીયમ ધરાવતું વાતાવરણ એકત્ર કર્યું – જેને પ્રારંભિક વાતાવરણ કહેવામાં આવે છે,” યુનિવર્સિટી ઓફ ઝ્યુરિચના અભ્યાસ લેખક રવિત હેલ્ડે જણાવ્યું હતું. જો કે, તેમના ઉત્ક્રાંતિ દરમિયાન, પૃથ્વી સહિતના ખડકાળ ગ્રહોએ ઓક્સિજન અને નાઇટ્રોજન જેવા ભારે તત્વોની તરફેણમાં આ મૂળભૂત વાતાવરણ ગુમાવ્યું. અભ્યાસ માટે, ટીમે લગભગ 5,000 એક્સોપ્લેનેટનું મોડેલ બનાવ્યું, કેટલાક તેમના તારા સાથે બંધાયેલા અને કેટલાક ફ્રી ફ્લોટિંગ, અને અબજો વર્ષોમાં તેમની ઉત્ક્રાંતિનું અનુકરણ કર્યું.