ઘરમંદિર. આમ તો ઘર એક મંદિર જ કહેવાય, પરંતુ દેવતાઓને સ્થાન આપવામાં આવ્યું હોય એવી એક વિશેષ જગ્યાની વ્યવસ્થા કરવાની પરંપરા છે. દરેક વ્યક્તિના ઘરમાં મંદિર હોય જ છે. વ્યક્તિ પોતાની શક્તિ, ભક્તિ, શ્રધ્ધા અનુસાર ઘરમાં મંદિર બનાવતો હોય છે. જે લોકો પૂજા પથમાં માનતા હોય છે તેઓ દેવી-દેવતાઓની પૂજા માટે ઘરમાં યોગ્ય સ્થાન પસંદ કરે છે. ભક્તો ઘરના પૂજા મંદિરમાં અનેક દેવી-દેવતાઓની મૂર્તિઓ અને ચિત્રો રાખે છે અને તેમની પૂજા કરે છે. હિંદુ ધર્મમાં પૂજા સાથે સંબંધિત ઘણા નિયમો આપવામાં આવ્યા છે. ભક્તો પણ પૂજાના નિયમોનું પાલન કરે છે. ઘરના પૂજા મંદિરમાં કેટલીક વસ્તુઓ રાખવાની મનાઈ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ વસ્તુઓ રાખવાથી ભગવાન નારાજ થાય છે. માન્યતા અનુસાર આપણે જાણીએ છીએ કે ઘરના પૂજા મંદિરમાં કઈ કઈ વસ્તુઓ નથી રાખવામાં આવતી.
*સામાન્ય રીતે ઘરના પૂજા મંદિરમાં કોઈ પણ દેવી-દેવતાની એકથી વધુ તસવીરો રાખવામાં આવતી નથી. જો તે હોય તો પણ તેની સંખ્યા 3, 5, 7 માં ન હોવી જોઈએ. એવી માન્યતા છે.
*ભગવાન શિવના ભક્તો ઘરના પૂજા મંદિરમાં શિવલિંગ રાખે છે. જો કે ઘરમાં શિવલિંગ રાખવું અશુભ માનવામાં આવતું નથી, પરંતુ શિવલિંગ રાખવા માટે શાસ્ત્રોમાં કેટલાક નિયમો જણાવવામાં આવ્યા છે. શિવપુરાણ અનુસાર પૂજા સ્થાન પર એકથી વધુ શિવલિંગ ન રાખવા જોઈએ. ઉપરાંત, તેનું કદ અંગૂઠા કરતાં મોટું ન હોવું જોઈએ.
*માન્યતા અનુસાર ઘરના પૂજા મંદિરમાં ભગવાનની તસવીર કે મૂર્તિ ન રાખવી જોઈએ. કહેવાય છે કે ભગવાનની એ જ તસવીર ઘરના પૂજા મંદિરમાં રાખવી જોઈએ, જેમાં તે સ્મિત કરે છે.
*ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર ઘરના પૂજા મંદિરમાં ભગવાનની તૂટેલી મૂર્તિ ન રાખવી જોઈએ. વાસ્તવમાં ઘરમાં તૂટેલી મૂર્તિ રાખવી અશુભ માનવામાં આવે છે. જો આવી મૂર્તિ હોય તો તેને દૂર કરવી જોઈએ.
*ભગવાનની પૂજામાં અક્ષત (શુદ્ધ ચોખા)નું વિશેષ મહત્વ છે. વાસ્તવમાં ચોખાને શુદ્ધ અનાજ ગણવામાં આવે છે. વાસ્તવમાં પૂજામાં અક્ષત પુષ્પોની ઉણપ પૂરી કરે છે, પરંતુ તૂટેલા અક્ષત ભગવાનને ન ચઢાવવા જોઈએ. ભગવાનને સંપૂર્ણ અક્ષત અર્પણ કરવું શુભ માનવામાં આવે છે.
ગુજરાતી
English
हिन्दी
मराठी