ડેન્ગ્યુ-ચિકનગુનિયાનો ખાતમો બોલાવે એવા મચ્છર ઉત્પન્ન કર્યા ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોએ..!!

નવી દિલ્હી: ચોમાસાની સીઝન દરમિયાન ડેન્ગ્યુ-ચિકનગુનિયાના રોગ ચિંતાજનક રીતે ફેલાય છે. પરંતુ હવે આ સમસ્યા બહુ થોડા દિવસોની મહેમાન છે. સાયન્સની દુનિયામાં ડેન્ગ્યુ-ચિકનગુનિયાને નિયંત્રિત અને ધીરે ધીરે નાબૂદ કરવા નવા પ્રકારના મચ્છરો વિકસાવવામાં આવ્યા છે. ઈન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ મેડિકલ રિસર્ચ (ICMR)ના વેક્ટર કંટ્રોલ રિસર્ચ સેન્ટર (VCRC)એ ખાસ માદા મચ્છર વિકસાવ્યા છે. આ માદાઓ નર મચ્છરો સાથે મળીને લાર્વા પૈદા કરશે, જે ડેન્ગ્યુ-ચિકનગુનિયાને દૂર કરશે. કારણ કે આ રોગોના વાયરસ તેમની અંદર રહેશે નહીં. જ્યારે વાયરસ રહેશે નહીં તો તેના કરડવાથી મનુષ્યને ચેપ લાગશે નહીં.

પુડુચેરી સ્થિત ICMR-VCRC એ એડીસ એજિપ્તીની બે કોલોનિયાં વિકસાવી છે. તેઓ wMel અને wAIbB વોલબશિયા સ્ટ્રેઈનથી સંક્રમિત કરવામાં આવ્યા છે. હવે આ મચ્છરોનું નામ એડીસ એજીપ્ટી (PUD) છે. આ મચ્છરો ડેન્ગ્યુ અને ચિકનગુનિયાના વાયરલ ચેપને ફેલાવશે નહીં. વીસીઆરસી છેલ્લા ચાર વર્ષથી આ કામમાં વ્યસ્ત છે. જેથી તેઓ વોલબશિયા મચ્છરનો વિકાસ કરી શકે.

VCRCના ડાયરેક્ટર ડૉ. અશ્વિની કુમારે જણાવ્યું હતું કે સ્થાનિક વિસ્તારોમાં મચ્છરોને છોડવા માટે અનેક પ્રકારની સરકારી પરવાનગીની જરૂર પડશે. અમે ડેન્ગ્યુ અને ચિકનગુનિયાને દૂર કરવા અને નિયંત્રણ કરવા માટે ખાસ પ્રકારના મચ્છરો વિકસાવ્યા છે. અમે માદા મચ્છરોને બહાર છોડીશું જેથી તેઓ લાર્વા બનાવે જે આ રોગોના વાયરસથી મુક્ત હોય. આ મચ્છરોને મુક્ત કરવા અમારી તૈયારીઓ પૂર્ણ છે. માત્ર સરકારની પરવાનગીની રાહ જોવાઈ રહી છે. સરકાર તરફથી પરવાનગી મળતાં જ અમે આ ખાસ માદા મચ્છરોને ખુલ્લામાં છોડી દઈશું.

વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ડબ્લ્યુએચઓ) અનુસાર, ડેન્ગ્યુ એ વિશ્વભરમાં મચ્છરો દ્વારા ફેલાતો રોગ છે. મચ્છર એ વિશ્વનું સૌથી જીવલેણ જીવ છે. વિશ્વમાં દર વર્ષે લગભગ 4 લાખ લોકો તેના કરડવાથી અને તેના કારણે ફેલાતી બીમારીઓથી મૃત્યુ પામે છે. તેમાંથી બાળકો સૌથી વધુ અસરગ્રસ્ત છે. પશ્ચિમી દેશોના વૈજ્ઞાનિકો પણ એવું કામ કરી રહ્યા છે, જેનાથી દુનિયામાં મચ્છરોની પ્રજાતિ ઓછી થશે. આ સાથે તેનાથી ફેલાતી બીમારીઓને પણ રોકી શકાશે. ફ્લોરિડા ઇન્ટરનેશનલ યુનિવર્સિટીના જૈવિક વિજ્ઞાનના પ્રોફેસર ફર્નાન્ડો જી. નોરીગા અને તેમની ટીમ મચ્છરોના પ્રજનન સ્વાસ્થ્યને ઘટાડવા માટે કામ કરી રહી છે. જો મચ્છરોની પ્રજનન ક્ષમતા સમાપ્ત થશે અથવા ઓછી થશે. જેથી ઓછા મચ્છરોનો જન્મ થશે. આનાથી મચ્છરોની વસ્તીમાં ઘટાડો થશે. એટલે કે વિશ્વને મચ્છરજન્ય રોગોથી મુક્તિ મળશે. પરંતુ પ્રશ્ન એ પણ છે કે શું મચ્છરોની પ્રજાતિ ખતમ ન થવી જોઈએ.

પ્રો. ફર્નાંડોએ જણાવ્યું છે કે અમે આંતરરાષ્ટ્રીય વૈજ્ઞાનિકોની સાથે મળીને આ પ્રોજેક્ટની શરૂઆત કરી છે. અમે એક એવા હાર્મોનનો અભ્યાસ કરી રહ્યા છીએ, જે મચ્છરોની પ્રજનન ક્ષમતાને સક્રિય રાખે છે. તેની સાથે તેમના સેક્સ સંબંધી વ્યવહારને વધારે છે. જો અમે આ હોર્મોનની માત્રા મચ્છરોમાં ઘટાડી દઈએ તો મચ્છર પ્રજનન કરવા લાયક વધશે નહીં. તેમની સેક્સ કરવાની ઈચ્છા પુરી થઈ જશે. જો દુ્ભાગ્યવશ થશે તો પણ વધારે મચ્છર પૈદા થશે નહીં. હાલ પ્રો. ફર્નાન્ડો જેનેટિકલી મોડિફાઈડ એડીસ ઇજિપ્તી મચ્છરો પૈદા કરી રહ્યાછે, જે આ હોર્મોન બનાવી શકતા નથી. તમને જણાવી દઈએ કે આ મચ્છર યલો ​​ફીવર, ડેન્ગ્યુ અને ઝિકાનો ચેપ ફેલાવે છે. એવું નથી કે આ મચ્છરો સેક્સ નહીં કરે… બાળકો પેદા કરી શકશે નહીં. તેઓ કરશે, પરંતુ તેમાંથી જન્મેલા મચ્છરો કોઈપણ પ્રકારની બીમારી ફેલાવશે નહીં. કારણ કે તે હોર્મોન દ્વારા જ તેઓ કોઈને નુકસાન પહોંચાડવાનું વર્તન કરે છે.

પ્રોફેસરે જણાવ્યું છે કે અમે તાજેતરમાં તે હોર્મોનને સમજવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છીએ. જેથી કરીને આપણે તેના દ્વારા મચ્છરોને કાબૂમાં રાખી શકીએ. માત્ર મચ્છર જ નહિ, એ હોર્મોન બીજા ઘણા જીવજંતુઓ અને જીવજંતુઓમાં જોવા મળે છે. અમે તેના દ્વારા પણ તેમને નિયંત્રિત કરી શકીએ છીએ. તેમની વસ્તીનો અંત લાવી શકીએ છીએ. અથવા તમે તેમને કોઈપણ પ્રકારના રોગ ફેલાવતા અટકાવી શકો છો. આપણે જે મચ્છરોના હોર્મોન વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ તેને મિથાઈલ ફાર્નેસોએટ (MF) કહેવાય છે. આ હોર્મોનને કારણે જંતુઓ, કવચવાળા દરિયાઈ જીવો અને મચ્છરો પ્રજનનની પ્રક્રિયા કરે છે. આ હોર્મોનને કારણે આ જીવોને અનેક ગણા વધુ બાળકોને જન્મ આપવાની ક્ષમતા મળે છે. વૈજ્ઞાનિકો એડીસ ઈજિપ્તી મચ્છરોના જનીનમાં એવા ફેરફારો કરી રહ્યા છે કે તેઓ એમએફ હોર્મોનને ઉત્પ્રેરિત કરવા માટે શરીરમાં એન્ઝાઇમ બનાવી શકતા નથી.

જો એમએફ હોર્મોનને સક્રિય કરવા માટેનું એન્ઝાઇમ બનશે જ નહીં, તો પછી પ્રજનન કરવાની કોઈ ઇચ્છા રહેશે નહીં. જો તે કોઈ કારણસર થાય તો પણ તેમાંથી જન્મેલા મચ્છરનું બાળક પણ જિનેટિકલી મોડિફાઈડ હશે. જો તે કોઈને કરડે છે, તો તેમાંથી રોગ ફેલાશે નહીં. કારણ કે આપણે એડીસ ઈજિપ્તીના નર મચ્છરોને પ્રજનન માટે છોડ્યા નથી. કેટલાક માદા મ્યુટન્ટ મચ્છર પણ છે, જે બહાર જઈને બિન-મ્યુટન્ટ મચ્છર સાથે પ્રજનન કરે તો કોઈ ફાયદો નહીં થાય. બિન-મ્યુટન્ટ માદા મચ્છર સામાન્ય રીતે 100 ઈંડાં મૂકે છે. પરંતુ હવે એવી વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે કે તે માત્ર 50 ઇંડા જ મૂકી શકશે. એટલે કે મચ્છરોની વસ્તી અડધી થઈ ગઈ છે. અમે જે મચ્છરોને મ્યુટન્ટ બનાવ્યા છે તે MF પેદા કરી શકતા નથી. તેઓ લાર્વામાંથી પુખ્ત બનવાની પ્રક્રિયામાં મૃત્યુ પામશે. જો કેટલાક બચી જાય તો પણ તેમને પ્રજનન માટે છોડવામાં આવશે નહીં.