શિવસેના : 56 વર્ષના ઈતિહાસમાં ચોથી વખત બળવો, બાળ ઠાકરેના સમયમાં જ થયા ત્રણ મોટા વિરોધ…

વરિષ્ઠ નેતા એકનાથ શિંદેએ ફૂકેલા વિરોધના બ્યૂગલથી મહારાષ્ટ્રમાં સર્જાયેલી રાજકીય કટોકટીના પગલે શિવસેના ફરી ચર્ચામાં આવી છે. નેતૃત્વ માટે પ્રતિબદ્ધ કેડરોનો પક્ષ હોવા છતાં, શિવસેના પદાધિકારીઓ કહો કે વરિષ્ઠ નેતાઓના અસંતોષ, વિરોધ કહો કે બળવાથી સુરક્ષિત નથી. શિવસેનાએ ટૂંકા ઇતિહાસમાં ચાર પ્રસંગોએ મુખ્ય કાર્યકર્તાઓ તરફથી બળવાનો સામનો કરવો પડ્યો છે. આમાંથી ત્રણ બળવો શિવસેનાના ‘કરિશ્માવાદી સ્થાપક’ બાળ ઠાકરેના સમયમાં થયા હતા. એકનાથ શિંદે પાર્ટીમાં બળવો કરનાર તાજેતરના નેતા છે. શિવસેનાના ધારાસભ્યોના જૂથ સાથે બળવો કરનાર કેબિનેટ મંત્રી શિંદે દ્વારા કરવામાં આવેલ બળવો પાર્ટીના 56 વર્ષના ઈતિહાસમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે મહારાષ્ટ્રમાં પાર્ટીની આગેવાની હેઠળની મહા વિકાસ અઘાડી (MVA) સરકારના પતન તરફ દોરી ગયો છે.

વિધાન પરિષદની ચૂંટણીના પરિણામો બાદ સોમવારની મધ્યરાત્રિ બાદ હાલના બળવાએ આકાર લેવાનું શરૂ કર્યું હતું. એકનાથ શિંદેએ તેમની પાસે મોટા ભાગના ધારાસભ્યોનું સમર્થન હોવાનો દાવો કર્યો છે. આનાથી મહારાષ્ટ્રના મુખ્ય પ્રધાન અને શિવસેના પ્રમુખ ઉદ્ધવ ઠાકરે સામે મોટો પડકાર ઊભો થયો છે. ઉદ્ધવ ઠાકરેએ રાજીનામાની ઓફર કરવા સાથે મુખ્યમંત્રીનું સત્તાવાર નિવાસસ્થાન પણ છોડી દેતાં સ્થિતિ વધું પ્રવાહી બની છે. આ પ્રથમ સંજોગ નથી કે જ્યારે શિવસેના આવી સ્થિતિનો સામનો કરી રહી હોય. સેના સ્થાપક બાળ ઠાકરે હાજર હતા ત્યારે છેલ્લા ત્રણ બળવા થયા હતા. OBCનો ચહેરો ગણાતા નેતા છગન ભુજબળે સૌથી પહેલા બળવો કરી પક્ષ છોડવાનો નિર્ણય લીધો હતો. મહારાષ્ટ્રના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં સંગઠનનો આધાર વિસ્તારવાનો શ્રેય પણ ભુજબળને જાય છે. ભુજબળે પાર્ટી છોડવાનું કારણ પાર્ટી નેતૃત્વ દ્વારા “પ્રશંસા ન થવા”ને ટાંક્યું હતું. ભુજબળે શિવસેનાને મહારાષ્ટ્રના ભાગોમાં મોટી સંખ્યામાં બેઠકો જીતવામાં મદદ કરી હતી, પરંતુ તેમ છતાં, બાળ ઠાકરેએ મનોહર જોશીને વિધાનસભામાં વિરોધ પક્ષના નેતા તરીકે નિયુક્ત કર્યા.

નાગપુરમાં શિયાળુ સત્રમાં, ભુજબળે શિવસેનાના 18 ધારાસભ્યો સાથે પાર્ટી છોડી દીધી હતી અને કોંગ્રેસને સમર્થન જાહેર કર્યું હતું, જે તે સમયે રાજ્યમાં શાસન કરી રહી હતી. જો કે, 12 બળવાખોર ધારાસભ્યો તે જ દિવસે શિવસેનામાં પાછા ફર્યા હતા. ભુજબળ અને અન્ય બળવાખોર ધારાસભ્યોને વિધાનસભાના તત્કાલિન અધ્યક્ષ દ્વારા એક અલગ જૂથ તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી હતી અને તેઓને કોઈ કાર્યવાહીનો સામનો કરવો પડ્યો ન હતો. એક વરિષ્ઠ રાજકીય પત્રકારે જણાવ્યું હતું કે, તે શિવસેનાના કાર્યકર તરીકે એક સાહસિક પગલું હતું, તેઓ તેમના આક્રમક અભિગમ માટે જાણીતા હતા. જોકે, ભુજબળ 1995ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં મુંબઈથી શિવસેનાના તત્કાલિન નેતા બાલા નંદગાંવકર સામે હારી ગયા હતા. 1999 માં કોંગ્રેસ છોડ્યા પછી શરદ પવારે તેમની પાર્ટી શરૂ કરી ત્યારે પીઢ નેતા પછીથી એનસીપીમાં જોડાયા. ભુજબળ (74) હાલમાં શિવસેનાની આગેવાની હેઠળની એમવીએ સરકારમાં મંત્રી અને શિંદેના કેબિનેટ સાથી છે.

2005માં શિવસેનાને વધુ એક પડકારનો સામનો કરવો પડ્યો જ્યારે પૂર્વ મુખ્યમંત્રી નારાયણ રાણે પાર્ટી છોડીને કોંગ્રેસમાં જોડાયા હતા. રાણેએ પાછળથી કોંગ્રેસ છોડી દીધી અને હાલમાં ભાજપના રાજ્યસભાના સભ્ય છે અને કેન્દ્રીય મંત્રી પણ છે. શિવસેના માટે આગામી આંચકો 2006માં ત્યારે આવ્યો જ્યારે ઉદ્ધવ ઠાકરેના પિતરાઈ ભાઈ રાજ ઠાકરેએ પાર્ટી છોડી દીધી અને પોતાનું રાજકીય સંગઠન બનાવ્યું – મહારાષ્ટ્ર નવનિર્માણ સેના (મહારાષ્ટ્ર નવનિર્માણ સેના). MNS). રાજ ઠાકરેએ ત્યારે કહ્યું હતું કે તેમની લડાઈ શિવસેના નેતૃત્વ સાથે નથી, પરંતુ પક્ષના નેતૃત્વની આસપાસના અન્ય લોકો સાથે છે. 2009માં, 288 સભ્યોની મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં MNSએ 13 બેઠકો જીતી હતી. મુંબઈમાં તેની સંખ્યા શિવસેના કરતા એક વધુ હતી.

શિવસેના હાલમાં રાજ્યના વરિષ્ઠ મંત્રી અને થાણે જિલ્લાના ચાર વખત ધારાસભ્ય રહી ચૂકેલા એકનાથ શિંદેના નેતૃત્વમાં પક્ષના કેટલાક ધારાસભ્યો દ્વારા બળવોનો સામનો કરી રહી છે. તેને હળવાશથી લે છે. આ પ્રકારનું વલણ હંમેશા બેકફાયર રહ્યું છે, પરંતુ પાર્ટી પોતાનું વલણ બદલવા તૈયાર નથી. જો એ અપેક્ષાઓ યોગ્ય રીતે પૂરી ન થાય તો એવો બળવો થવાનો જ છે.
શિવસેના પાસે હાલમાં 55, NCP 53 અને કોંગ્રેસના 44 ધારાસભ્યો છે. ત્રણેય MVA ના ઘટકો છે. વિપક્ષ ભાજપ પાસે વિધાનસભામાં 106 બેઠકો છે. પક્ષપલટા વિરોધી કાયદા હેઠળ અયોગ્યતા ટાળવા માટે શિંદેને 37 ધારાસભ્યોના સમર્થનની જરૂર છે. બળવાખોર નેતાએ દાવો કર્યો છે કે શિવસેનાના 46 ધારાસભ્યો તેમની સાથે છે.